This is Culture

Annet, een medewerkster van Survivors Associated, de NGO waar Shanti werkt, heeft me uitgenodigd om te komen eten. Ik kom om 19.00uur bij haar thuis. Haar moeder, haar zus en de dochter van haar zus zitten naast elkaar op de bank. Annet verontschuldigd zich dat er geen mannen zijn. De enige man in haar familie moest werken in een ander gedeelte van het land. De rest van de mannen in de familie wonen in andere landen. Annet komt uit een Tamil familie en de mannen in de familie zijn jaren geleden het land ontvlucht tijdens de oorlog tussen de minderheidsgroepering, de Tamils, en de Singalezen. De oorlog die vijf jaar geleden is geëindigd was een klassiek potje landjepik. De Tamils die voornamelijk in het noorden van Sri Lanka wonen werden steeds meer gediscrimineerd en beperkt in hun mogelijkheden. Door het onrecht werd er bij de Tamils een sterk gevoel gecreëerd om een eigen staat op te richten. In 1975 werden de Tamiltijgers in het leven geroepen die terreuraanslagen pleegde op Singaleze doelwitten. Tijdens de oorlog werden er razzia's gehouden bij Tamil families en werden de mannen zonder reden gearresteerd. Nu er na dertig jaar min of meer vrede is tussen de Tamils en Singalezen, worden Tamils nog steeds benadeeld. Annet zegt dat ze bijvoorbeeld geen probleem kan gaan maken als een Singalees wil zitten op de stoel waar zij op zit. Ze zal deze dan zonder weerwoord afstaan. Het heeft haar en haar familie erg geduldig gemaakt, maar ze weet ook dat veel Tamils een groot wrok bij zich dragen. En niet iedereen even gemakkelijk de oneerlijkheid kan verdragen. Het noorden van Sri Lanka is sinds november niet meer toegankelijk voor buitenlanders. De huidige president wil geen negatieve (internationale) publiciteit zo vlak voor de verkiezingen. De moeder van Annet vind het moeilijk dat veel van haar familie naar andere landen is gevlucht, en nu zal haal kleindochter binnenkort ook naar het buitenland vertrekken. Toch weet ze dat ze in het buitenland betere kansen hebben dan hier. De tafel is rijkelijk bedekt en ik mag voor de verandering weer eens alleen eten, terwijl de hele familie naar me kijkt. Ik begin te lachen en zeg dat ik dit toch wel een apart cultuur dingetje vind. Annet zegt dat ze een zware lunch heeft gegeten, maar stimuleert haar nichtje om bij mij aan tafel te gaan zitten. Het lijkt een kwestie van respect.

De antibiotica, die ik krijg voor de ontsteking in mijn gezicht, maakt me snel moe. Ik ben ook mijn motivatie weer kwijt. Zo lukt het me natuurlijk niet om terug te komen in het werkritme. Om mijn dipje te bestrijden ga ik maar naar de bioscoop.
Een dag later lijkt de zwelling iets af te nemen. Dat scheelt me in ieder geval een nieuw ziekenhuis bezoek. Tijdens mijn lezing vorige week ben ik door een van de studenten, Sulochana, uitgenodigd om te komen kijken naar een interactieve kindervoorstelling over Hoijti the fox. Een verhaal over een vos die graag mensen voedsel wil eten en verkleed als mens om eten vraagt. Hij wordt ontdekt als hij de mensen aan het uitlachen is, dat ze erin trappen. De moraal van het verhaal is echter dat het goed is om te delen. Ik had gehoopt dit hele verhaal van een afstandje te aanschouwen, maar voor ik weet ben ik een boom, vervolgens een waslijn en zing ik kerstliedjes. De kinderen komen steeds meer los, tot ’t punt dat er een aantal moeilijk te controleren zijn. Geslaagde voorstelling dus.
Sulochana nodigt me uit om samen met haar partner Dinuka nog ergens wat te drinken. Ze zijn net samen gaan wonen en ze vertelt over de rituelen die gepaard gaan bij het betreden van een nieuwe woning. Er wordt met hout een vuurtje gemaakt in de woonkamer met een pannetje melk op dit vuur. Als het pannetje melk kookt en overloopt, zegt de richting waarin dit gebeurd veel over de toekomst in de woning. Als je ook nog eens in de juiste richting kijkt op dat moment, brengt het geluk. Dit was bij hen het geval. Het volgende ritueel is met een traditionele olielamp langs de muur te lopen. Vervolgens moet er op een bepaald tijdstip gestart worden met het koken van maaltijd en dit moet ook op een specifiek tijdstip gegeten worden. De tijden worden berekend aan de hand van de juiste stand van de planeten en sterren, middels een horoscoop.

Het wondje in mijn gezicht is wat rustiger geworden. Afgelopen twee dagen is er vrijwel continu pus uitgelopen. Tijd om het psychiatrisch ziekenhuis weer een bezoekje te brengen. Ik loop wat met mijn ziel onder m’n arm en weet niet zo goed hoe ik het weer moet aanpakken. De verpleging neemt niets van mij aan zonder toestemming van Pryantha, die vandaag afwezig is. Ik ga hier dus geen energie in stoppen. Het is me opgevallen dat het moeilijk is om te weten wat wel en niet haalbaar is. De meeste mensen zeggen overal ja op, ook als het niet kan. Om het nog meer verwarrend te maken, is het Singalese woord voor ja; “O”, wat weer dichter bij het Engelse “No” ligt. Terwijl ze dit zeggen schudden ze met hun hoofd heen en weer. In het begin van mijn verblijf moest ik eraan wennen dat dit voor mij een wat tegenstrijdige betekenis had. Nu bemerk ik dat het eigenlijk niet uitmaakt wat ze zeggen, het gebeurd toch niet.

Er zitten 12 counselors braaf te wachten tot ik mijn training zal starten. Als ik binnen kom staat iedereen op om mij te verwelkomen. In de training zal ik op een interactieve manier aandacht besteden aan psychiatrische stoornissen en de basis van motiverende gespreksvoering. Ik hoor van Annet dat de mensen graag nog een training van me willen krijgen, aangezien ze dit vorige keer zo prettig vonden. Alles wat ik zeg moet wederom naar twee talen vertaald worden (Singalees en Tamil). De dag verloopt soepel en ik weet de mensen enthousiast genoeg te maken om in ieder geval actief mee te blijven doen. Wat een verschil vergeleken met het psychiatrisch ziekenhuis, waar alles juist zo stroef loopt.
Ik ben uitgenodigd voor een etentje bij Sulochana en Dinuka als een soort house warming. Na een uur zoeken in een tuktuk arriveer ik in een van de buitenwijken van Colombo. Er zijn nog twee andere vrienden gekomen. Het valt me op dat ze onderling Engels met elkaar spreken. Bij navraag blijkt het spreken van Engels een kwestie van status te zijn en niet iets wat ze alleen uit beleefdheid voor mij doen. In de hogere kringen spreekt men onderling Engels met elkaar en niet de moedertaal. Het wordt daarnaast niet alleen aan status gelinkt, maar ook aan het hebben van een bredere blik. Mensen die geen Engels spreken worden als minder open minded gezien. Ze zijn minder intellectueel uitgedaagd, doordat ze gebonden zijn aan de moedertaal.

Lucy, een vrijwilligster uit Engeland, heeft mij uitgenodigd met kerst een paar dagen naar Waikkal te gaan, waar ze met een kleine groep vrienden heeft afgesproken. Lucy is met een vrijwilligersorganisatie in Sri Lanka en heeft vorige week ook deelgenomen aan mijn training over dramatherapie en CGT. Ik heb toch nog geen plannen voor de komende dagen, dus besluit mee te gaan. Waikkal is een plek aan het strand ten noorden van Colombo. Helaas is het al een paar dagen heel veel aan het regenen in het gehele land en zo ook in Waikkal. Ik hoor dat er verschillende ‘landslides’ en overstromingen zijn in heel Sri Lanka. Kerst avond gaan we naar een buffet met een groepje Engelsen. Gedurende de avond komt de kerstman langs de tafels met de traditionele stok met ballonnen. Ik kan me niet herinneren dat de westerse kerstman een stok met ballonnen bij zich draagt, maar hier is het min of meer het symbool van de kerstman.
Ondanks de regen is het niet koud. Het hotel waar ik verblijf heeft een zwembad, waardoor ik naast de momenten van relaxatie ook wat actiefs kan doen. Als ik wat voor me uit aan het staren ben in het restaurant van het hotel komt er een man naar me toe. Hij stelt zich voor als de eigenaar van het hotel (Christian) en ik raak met hem aan de praat. Hij vertelt dat hij uit een arm vissersgezin komt, en dat hij door zijn instelling in het leven zijn rijkdom heeft opgebouwd. Hij zegt dat hier in Sri Lanka zo’n 80% van de mensen met oogkleppen op leeft en niet zelf nadenkt. Hij ziet echter overal een mogelijkheid en komt op mij over als een ware opportunist. Als er corruptie is, schroomt hij niet om een goede relatie met de lokale politie te kopen. Hij ziet het investeren in relaties met belangrijke of machtige mensen als een belangrijk iets om succesvol te worden. Daarnaast zorgt hij ervoor dat hij zijn kennis blijft updaten door boeken te lezen. Christian vertelt me dat veel mensen een beslissing nemen als het te laat is. Hij vraagt me hoe het komt dat kikkers doodgaan als ze gekookt worden in een pan. Voordat ik kan antwoorden legt hij het uit. Kikkers kunnen in principe uit de pan springen als het water nog niet kookt. Ze blijven echter zitten en passen hun lichaamstemperatuur aan. Op het moment dat het te heet wordt en ze weg willen springen, lukt het niet meer, omdat ze al hun energie hebben verspilt aan het aanpassen van hun lichaamstemperatuur. De kikker sterft niet op het moment dat hij daadwerkelijk sterft, maar op het moment dat hij niet wegspringt als dat hij dit nog kan. Vervolgens laat hij me wat luchtfoto’s zien van het gebied en waar hij nog meer land heeft gekocht. Hij vertelt me ook dat hij een tijdje terug een jong luipaard van iemand heeft gekocht. Hij probeerde deze te voeren, maar het luipaard wilde niets eten, ondanks de levende kippen die hij in de kooi stopte. Na twee dagen overwoog hij het luipaard vrij te laten, maar deed dit toch niet. Twee dagen daarna stierf het dier. Hij zegt met een lach op zijn gezicht in het vervolg geen luipaarden meer te kopen.